Serwis informacyjny mieszkańców Barlinka i okolic

 

BORNE FURNITURE Sp. z o.o.

 KWW Bernardy Lewandowskiej AKTYWNI

 BORNE FURNITURE Sp. z o.o.

 KWW Bernardy Lewandowskiej AKTYWNI


 czwartek 28 marca 2024r.   imieniny: Antoni, Jan, Krzesisław

Reklama

Gomex Krzysztof Goryński

Szkoła Kierowców EFEKT

Mariusz Kuziel - Lewica

BARLINEK W NASZYCH SERCACH - Koalicja Obywatelska

TAK dla samorządu - PIS

KOALICJA SAMORZĄDOWA OK SAMORZĄD

INICJATYWA DLA BARLINKA

A A A
Image
Barlinek miastem młynów?

Od zarania dziejów Barlinek związany był z młynarstwem. Jednak nie chcemy tu mówić o najnowszych inwestycjach a o tym, z czego nasze miasto słynęło już kilkaset lat temu. Wszystko zaczęło się od rzeki Płoni, często spiętrzanej,  która swoimi wodami napędzała koła młyńskie.

 

Młyny wodne nie służyły jedynie do przemiału zboża,  ale również do obróbki sukna, mielenia kory dębowej oraz wykorzystywano je jako tartaki. Pierwszy z młynów istniejący w Barlinku, wymieniano już w akcie lokacyjnym z 1278 roku, który został darowany jako lenno założycielowi miasta Henrykowi Toytemu. Podobnie wymieniono go w księdze ziemskiej margrabiego Starszego w 1337 r. W XV wielu młyn został wykupiony przez Zakon Krzyżacki a w wieku XVI stanowił już własność Państwa i zarządzała nim domena państwowa. Od tamtej pory obowiązkiem wszystkich mieszkańców Barlinka i okolicznych wsi, było mielenie ziarna w tym właśnie młynie. Jeszcze przed II wojną światową młyn ten nazywano Młynem Toyte (tak naprawdę nazywa się Młynem Przednim). Niektórzy z mieszkańców Barlinka z pewnością go pamiętają, bowiem istniał jeszcze w latach ’50 XX wieku. Dziś pozostała już po nim tylko kaskada wodna przy Domu Towarowym.

REKLAMA

Kolejny obiekt to Szumiący Młyn, wymieniony po raz pierwszy w 1315 roku w układzie zawartym pomiędzy cysterkami a rajcami miasta. Był on własnością zakonu. Wiek XIX to zmiana właściciela na majątek domenalny w Żydowie. W 1945 roku wraz z nadejściem Armii Czerwonej młyn z położoną nieopodal leśniczówką został spalony. Stąd zapewne jego nazwa potoczna „Spalonka”.

Korzkiew czyli dla mieszkańców Barlinka Młyn Dworcowy, wzmiankowany po raz pierwszy w 1337 roku. Początkowo mielono w nim korę dębową. W XV wieku sprzedany Zakonowi Krzyżackiemu. W 1589 we młynie znajdowała się pierwsza w okolicy piła do tarcia drewna napędzana kołem młyńskim.  Wówczas obiekt nazywany był Młynem Kościelnym, bowiem przekazywał ziarna na rzecz Kościoła. W 1810 roku młyn uległ spaleniu ale został szybko odbudowany. Przed II wojną światową był własnością znanego w okolicy barona Dietricha von Klitzinga, fundatora m.in. hali sportowej w Barlinku. Młyn Dworcowy był ostatnim działającym młynem Barlinka. W tej chwili jest w rękach prywatnych, ale właściciele chętnie udostępniają go przy okazji organizowania m.in. Europejskich Dni Dziedzictwa.

Image

Młyn Górny wzmiankowany po raz pierwszy w 1337 roku. Niestety do dnia dzisiejszego nie przetrwał a pozostałością po nim jest zapora wodna, staw młyński oraz spalony dom młynarza. Zaraz po wojnie miejsce to nazywano „Giełk”.

Młyn Myśliborski to młyn w Dziedzicach, o którym pierwsze wzmianki znaleziono z 1337 roku. Do dziś nie wiadomo co się z nim stało, bowiem od 1337 roku nigdzie więcej o nim nie napisano.

Młyn Leśny – pierwotnie folusz, ale na początku XVII wieku przebudowany na tartak i kaszarnię. Splądrowany przez wojska radzieckie. Na jego miejscu wybudowana została cegielnia, w której podczas II wojny światowej zorganizowano szpital polowy. Jedyna pozostałością po tym obiekcie jest komin.

Image

Alte Walk Műhle – folusz, o którym po raz pierwszy napisano w 1689 roku. Niestety podczas wyjątkowo gwałtownej burzy i mocnej ulewy zawalił się i nie został odbudowany.

Stalonka – folusz zbudowany na Potoku Młyńskim w 1711 roku. Między pierwszą a drugą wojną światową w jego miejscu postawiono dwa budynki mieszkalne. Potok Młyński przepływa tam kanałem podziemnym.

Chyba najbardziej znanym młynem w Barlinku i okolicach jest Młyn Papiernia. Został założony 28 maja 1733 roku przez Eliasa Meisnera z inicjatywy jego syna Ernesta, który przejął młyn w 1766 roku. Papier jaki tam produkowano był tak wysokiej jakości, że znalazł rynki zbytu nie tylko w Polsce, ale też poza jej granicami. Młyn przebudowano w 1787 roku. Wtedy wzniesiono próg wodny na strumieniu, z którego przepuszczano wodę rurami do młyna. Woda ta przeznaczona była do płukania papieru. Decyzję tą podjęto z uwagi na zatargi pomiędzy właścicielem Młyna Papierni a właścicielami młynów położonych niżej, powiem to właśnie oni silnie zanieczyszczali Płonię. W XIX wieku młyn zatrudniał 8 osób. Meisnerowie byli jego właścicielami do 1827 roku, kiedy to sprzedali młyn za 10 tys. talarów Getschmannowi.

Image

W 1842 roku w Młynie Papierni zainstalowano pierwszą w okolicy maszynę parową i nowoczesną maszynę papierniczą. Firma przynosiła ogromne zyski a zamówień było tak dużo, że zatrudniano już nie 8 a 70 osób. Niestety w latach późniejszych powstawało w regionie coraz więcej młynów produkujących papier, więc zaprzestano działalności przekształcając budynek na młyn zbożowy. Okazało się to niezwykle dochodowym zabiegiem a ziarno przerabiano w nim na różne rodzaje mąki, kaszę i inne przetwory.

Image

W 1901roku tradycyjny napęd kołem młyńskim zastąpiono turbiną wodną wytwarzającą prąd o mocy 44kW. W 1945 roku młyn ucierpiał w znacznym stopniu . Po wojnie pracował w nim jako młynarz robotnik przymusowy Stefan Czapiewski. Młyn zaprzestał działalności w 1972 roku. W tej chwili jego dzierżawcą jest Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Dziedzictwa „Młyn Papiernia” i można go zwiedzać po wcześniejszym uzgodnieniu.

Staue Műhle – tak nazywał się obiekt, który wybudował w 1787 roku właściciel Młyna Papierni. Niestety zabudowania nie zachował się do dnia dzisiejszego. Lohstampf Műhle – młyn wybudowany w 1810 roku przez mistrza garbarskiego Hasselbratha, na strumyku będącym dopływem Płoni. Mielono w nim korę dębową. W 1858 roku kupił go Edward Schwartz. Od tej pory młyn zaprzestał swojej działalności a urządzenia młyńskie wykorzystano na potrzeby fabryki pługów.

Image

Młyn Dolny – został założony w 1858 roku przez Otto Bahnsa. Pełnił rolę młyna zbożowego a później tartaku. Budynek istnieje do dnia dzisiejszego. Niestety jest zrujnowany a wzmiankuje o nim w swoich podaniach Romana Kaszczyc pisząc o nim „Młyn upiorów”. W Barlinku istniały również młyny wietrzne, które można oglądać już tylko na miedziorytach. Opracowano na podstawie książki:
„Barlinek na szlaku młynów” Barlinek 2014
Błażej Skaziński

Fotografie: archiwum Muzeum Regionalnego w Barlinku

monikary

Dodaj komentarz


Wpisy wulgarne, zawierające błędy ortograficzne, hejt, kłótnie, obsceniczne czy obrażające innych komentatorów i naruszające podstawowe zasady netykiety (np. pisane DUŻYMI LITERAMI), nie będą publikowane. Zapraszamy do kulturalnej dyskusji. Nie odpowiadamy na anonimowe komentarze. Zauważyłeś, że któraś opinia łamie prawo lub dobry obyczaj? Napisz do nas redakcja@barlinek24.pl lub użyj przycisku "Zgłoś administratorowi". Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników. Redakcja nie odpowiada za treść komentarzy. Prosimy nie podpisywać anonimowych komentarzy z imienia i nazwiska. Regulamin komentarzy.

Twój komentarz nie został opublikowany? Skorzystaj z fb i komentuj pod postem na naszym profilu B24.

Kod antyspamowy
Odśwież