Polska tradycja - zaduszki

Od najdawniejszych czasów towarzyszyło człowiekowi przekonanie, że śmierć nie jest kresem, końcem życia. Śmierć zmienia stan i sposób istnienia. Stąd też wiara w nieśmiertelność duszy, w życie pozagrobowe, w możliwość powrotu duszy na ziemię, w możliwość współistnienia żywych i umarłych.

Stąd też wiara, że dusza zmarłego, tak jak żywy człowiek, może doświadczać zimna, głodu, pragnienia, bólu. Dusza, o której się pamięta, otacza żyjących bliskich opieką, a zapomniana, może wyrządzić dotkliwe szkody. Nic zatem dziwnego, że obrzędy, ofiary zaduszne, przez które żyjący wyrażali swój szacunek i pamięć, starali się pozyskać ich przychylność, należały do znaczących obrzędów kulturowych.

W Kościele Katolickim, liczne niegdyś obrzędy zaduszne, zostały zastąpione przez dwa święta. Pierwsze - Wszystkich Świętych (1 listopada) - wprowadził do liturgii w 835 r. papież Grzegorz IV. Następujący po nim Dzień Zaduszny powołany został w 998 r., kiedy to opat benedyktyńskiego klasztoru w Cluny, św. Odilon, polecił wszystkim klasztorom podległym odprawiać 2 listopada uroczystość żałobną. Zwyczaj ten przyjęty został później przez inne klasztory, a z czasem rozszerzył się na cały Kościół.

REKLAMA

W obrzędowości ludowej istniały liczne zwyczaje będące przeżytkami pogańskich wierzeń i rytuałów. Wierzono, że w tych dniach dusze zmarłych mogą opuszczać zaświaty i niewidzialne przybywać do osiedli ludzkich. Zmęczone, zziębnięte i głodne dusze należało przyjąć i ugościć. "W tym celu zostawiano na stole chleb, masło oraz nóż „coby zjadły, jak przyjdą do nas". W innych regionach, we wschodniej części Polski, oraz na tzw. Kresach, przygotowywano zmarłym uczty, obiady rytualne zwane "dziadami". Zapraszano na nie wszystkie dusze potrzebujące wołając: "Swiatyje rodzicieli, chodźcie knam chleba i soli kuszać, staryje i małyje." Z ofiarnymi ucztami wychodzono również na cmentarz.

„Zapalcie, więc świeczki zmarłym. Nie przechodźcie obojętnie obok zapomnianych grobów. Przystańcie i szepnijcie ich mieszkańcom ciepłe słowo. Za wątły płomyk zapalonej świeczki może odwdzięczą się wam. Nie bójcie się, umarli nie kąsają. A warto o nich pomyśleć.”

Foto: Marek Kupczyński

Dodaj komentarz