Berlinchen - historia miasta

Woda nie tylko jako ożywiający element krajobrazu, lecz także jako napęd licznych młynów; drewno jako podstawa przemysłu przetwórstwa drzewnego, a także wcześniej bardzo licznych garbowni. Już w Kronice Landu z roku 1337 wymienionych jest pięć następujących młynów: młyn zbożowy Stransrad, młyn zbożowy Klusdorp, młyn zbożowy Densekin, młyn zbożowy Schulze, „Młyn Toyte” późniejszy Vormuhle, młyn zbożowy Lohmuhle.

Najstarszy młyn Vormuhle pozostaje ponad 200 lat w rękach rodziny Toyte, założyciela miasta, potem został włączony do urzędu domeny Karzig. Młyny były domeną margrabiego, dlatego też pan na włościach ustalał, w którym młynie obywatele mogą mielić ziarno. Młynarz Vormuhle jako „młynarz urzędowy” nie podlegał prawodawstwu miejskiemu. Doprowadzało to często do zatargów. Miasto posiadało początkowo także jeden młyn, który jednakże w roku 1645 sprzedano za 200 guldenów Jurgenowi Briesemeister.

REKLAMA

W XVII wieku istniały jeszcze dwa młyny przy biegu Płoni, jeden do przemiału prosa i drobnienia kaszy a także Walkmuhle do spilśniania do celów garbarzy. W 1711 roku burmistrz Thiele kazał zbudować poniżej Lohmuhle późniejszy Walkmuhle. Od 1727 roku należał on do Rittergut Tobelhof. Ostatecznie został on przebudowany na młyn zbożowy. W 1733 roku młynarz – papiernik Elias Meisner otrzymał od Króla Fryderyka Wilhelma I zezwolenie na budowę młyna papierni. Papiernia zaś długi czas dostarczała swe produkty przez Szczecin aż do Szwecji. W czasie jej rozkwitu zatrudnionych tam było przeciętnie 32 mężczyzn, 24 kobiety i 12 dziewcząt.

Młyn papiernia stał się tym samym pierwszym zakładem produkcyjnym w Berlinchen i całym okręgu Soldin. W trakcie jubileuszu 200-lecia istnienia młyna papierni 28.05.1933 r. Berlinchen świętował pod nazwa „Miasto Młynów”. W 1858 roku Edward Schwartz kazał przebudować Lohstampfmuhle na Fabrykę Pługów. Tym przedsięwzięciem Berlinchen stało się znane na świecie, ponieważ maszyny rolnicze i inne produkcji Schwartza były dostarczane daleko poza granice Niemiec a nawet za ocean. W tej fabryce pracowało 200 kowali, odlewników i ślusarzy. Ponieważ lasy Puszczy Landsberskiej dostarczały wystarczającą ilość drewna, w Berlinchen powstał potężny przemysł przetwórstwa drzewnego. Obie fabryki krzeseł zatrudniały włącznie z należącymi do nich tartakami do 500 ludzi.

Garbarstwo w Berlinchen było w rozkwicie od średniowiecza aż do czasów industrializacji. Nigdzie w Nowej Marchii nie było tylu samodzielnych garbarzy. Swoje warsztaty mieli nad jeziorem, gdzie w długich rzędach stały ich domki. W 1939 roku żył w Berlinchen ostatni garbarz. Ze względu na wytwory skórzane wielu garbarń dużym powodzeniem cieszyło się także inne rzemiosło: szewstwo. W roku 1892 Berlinchen posiadał nie mniej niż 99 samodzielnych szewców, byli oni rozchwytywani na wszystkich targach Nowej Marchii i sąsiedniego Pomorza ze względu na dobrej jakości kozaki i buty wszelkiego rodzaju.

Do swej produkcji garbarze potrzebowali przede wszystkim garbnika dębowego. Aby zawsze była wystarczająca ilość tego surowca miasto posiadało na swym terenie, w dolinie Płoni, miejską „dębinę”, która dostarczała ze swej żyznej ziemi wspaniałe młode dęby. Ten kawałek lasu, po tym jak już nie było garbarń, pozostawał w pamięci wielu mieszkańców Berlinchen, ponieważ rok rocznie odbywały się tam imprezy i święta organizowane przez związki i szkoły. W miejskiej dębinie okorowywano młode dęby i rozdrabniano w pobliskim idyllicznie położonym Lohstampfe. Później położona w tym miejscu Fabryka Pługów długo jeszcze była nazywana Lohstampfe.

Opracowano na podstawie:
Heimatkreis Soldin/Neumark
Die Gesichichte eines ostdeutschen Heimatkreises 1981 rok
Eigenverlag Heimat Kreis Soldin 3040 Soltau

Muzeum Regionalne Barlinek

Zobacz także: Historia Barlinka >>

Dodaj komentarz